هفته منابع طبيعي يا جشن درخت كاري 

يكي از ويژگي هاي بارز فرهنگ اصيل ايراني، فراواني جشن ها در آن است. كه اغلب آنها به نوعي با طبيعت مربوط هستند و نشان از بينش دقيق ايرانيان نسبت به طبيعت و ارتباط نزديك با آن دارد. مثال هائي از اين ارتباط را مي توان در جشن هائي كه به مناسبت رخدادهاي طبيعي مانند اولين روز فصل بهار، بلندترين شب سال، ... و يا عناصر طبيعي مانند آفتاب، آب، آتش، گندم، درخت و... مشاهده نمود.

درخت به عنوان شاهكار خلقت در عالم گياهان، يكي از عناصر مهم و مقدس در فرهنگ ايران باستان به شمار مي آيد. تبلور اين ديدگاه را مي توان در ابعاد مختلف از جمله در شعر شاعران به عنوان نماد زندگي، آزادگي، سربلندي، شكوفائي، باروري و ... مشاهده كرد. به اين خاطر جشن درخت كاري براي احترام و ترويج كاشت درخت از گذشته هاي بسيار دور تاكنون برگزار مي شود. كاشت درخت يكي از رسوم بسيار پسنديده، در راستاي احترام به طبيعت و نشانه دورانديشي يك ملت است.

يكي از نكات ظريف و قابل توجه در مورد بسياري از اين مناسبت ها، تبديل آنها از روز به هفته است كه در راستاي توجه بيشتر انجام شده است. اما به نظر مي رسد كه در بعضي موارد به دليل عدم دقت لازم در ماهيت آنها و اثرات ناشي از اين كار، نه تنها منتهي به نتيجه بهتري نشده، بلكه شايد به دليل سيل آمار و ارقام ارائه شده و تداخل بعضي از مناسبت ها با يكديگر حتي نتيجه ضعيف تري نيز بدست آمده باشد. مثال روشن در اين مورد جشن درخت كاري است. اين جشن با فلسفه بزرگداشت درخت به عنوان عالي ترين نماد سرسبزي در روز 15 اسفند ماه، يعني واپسين روزهاي زمستان، با كاشت تنها يك درخت به دست اولياء كشور و ارائه آماري از فعاليت هاي يك ساله در ارتباط با وظايف سازماني دستگاه هاي مرتبط با حفاظت و احياء منابع طبيعي در كشور انجام مي شده است.

اما ساليان چندي است كه با تغيير اين جشن باستاني به هفته منابع طبيعي (15-21 اسفند ماه) و توزيع ميليون ها اصله نهال در بين مردم طي اين هفته، اين باور در اذهان عامه مردم و حتي كارشناسان منابع طبيعي ايجاد شده كه زمان كاشت نهال در اسفند ماه است. به اين سبب، بعضاً اجراي پروژه هاي احيائي نيز به دليل همين تصور نادرست با تاخير شروع مي شود و به سبب برخورد با اوضاع نامناسب جوي در فصل زمستان، حتي تا فروردين ماه نيز ادامه مي يابد. در حالي كه، كشور ما به دليل قرار گرفتن در عرض هاي جغرافيائي، با غلبه اقاليم خشك، نيازمند برنامه ريزي براي استفاده از حداكثر امكانات طبيعي بالقوه در راستاي تحقق اهداف احيائي است. اين امر ميسر نخواهد شد جز با كاشت نهال در فاصله زماني بين اوايل تا اواخر فصل پائيز و در موارد استثنائي (به شرط وجود امكان انجام كار) در اوايل زمستان (دي ماه)، بر حسب تغييرات ارتفاع از سطح دريا. انجام كار بر اساس اين زمان بندي، سبب استقرار به موقع نهال در عرصه و استفاده كامل از نزولات جوي در طول پائيز و زمستان و برقراري تماس كامل بين خاك و ريشه نهال و نيز كاهش اثرات منفي ناشي از شوك انتقال نهال و ... خواهد شد. تحت اين شرايط گياه با شروع به موقع رشد در اواخر زمستان و توسعه بهتر سيستم ريشه اي خود در خاك آمادگي بيشتري را براي مقابله با شرايط سخت در فصل خشك پيش رو، خواهد داشت.

بر اين اساس پيشنهاد مي شود كه با اكتفا به انجام اين مراسم به شكل باستاني آن (جشن درخت كاري)، ضمن اصلاح باورهاي نادرست در اذهان عمومي، ضريب موفقيت عمليات احيائي به حداكثر مقدار ممكن رسانده شود. و چنانچه اصرار بر انجام اين مراسم به شكل هفته منابع طبيعي باقي باشد، دست كم 15 اسفند به عنوان آخرين روز هفته منابع طبيعي در نظر گرفته شود. چون، هر اندازه كه به فصل بهار نزديك مي شويم، سرعت وقوع فرايندهاي متابوليكي در گياه به شكل تصاعدي افزايش مي يابد و روزها به شدت در افزايش موفقيت عمليات احيائي تاثير گذار هستند. ضمن اينكه با تداخل روزهاي پاياني آن با هفته نيكوكاري عملاً تحت تاثير فضاي رسانه اي، هفته منابع طبيعي به بوته فراموشي سپرده مي شود.